Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче тепӗр 5—7 кунтан ҫур акине вӗҫлесшӗн. Ҫакна паян республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Правительство пайташӗсемпе ирттернӗ канашлура Сергей Артамонов вице-премьер — ял хуҫалӑх министрӗ ӗнентернӗ.
Паянхи кун тӗлне хуҫалӑхсем тӗрлӗ культурӑна планпа палӑртнин 76,3% чухлӗ. Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Патӑрьел районӗсем уйрӑмах лайӑх ӗҫлеҫҫӗ.
Ҫӗрулми кӑҫал 9 пин гектар йышӑнмалла. Ку вӑл — пӗлтӗрхинчен нумайрах. Сахӑр кӑшманӗн тата хӗвелҫаврӑнӑшӗн лаптӑкне чакарӗҫ.
Ҫав вӑхӑтрах техника культурисен лаптӑкӗ рапс, йӗтӗн тата горчица самай акнине кура пысӑкланӗ.
Пӗр-пӗр хуҫалӑхра ҫур аки вӗҫленсен пушаннӑ техникӑна тепӗр хуҫалӑхсене пулӑшма ярасшӑн. Ҫак шухӑша Михаил Игнатьев Элтепер палӑртнӑ.
Елчӗк районӗнче пурӑнакан арҫын 18 ҫул тултарман хӗрне тивӗҫлӗ воспитани паманшӑн суд сакки ҫине лекнӗ. ЧР прокуратурин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, 47 ҫултискер хӗрне хӗненӗ.
Следстви тата суд палӑртнӑ тӑрӑх, 2018 ҫулхи кӑрлач-пуш уйӑхӗсенче, хӗл варринче, ӳсӗр ашшӗ хӗрне урама кӑларса янӑ. Лешӗ килте ҫывӑрайман, канайман.
Пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче 21 сехетре ашшӗ каллех ӳсӗр пулнӑ. Хайхискер каллех хӗрӗпе пӗр чӗлхе тупайман – вӑл унпа вӑрҫӑнса кайнӑ, тутинчен ҫапнӑ.
Арҫын судра хӑйӗн айӑпне йышӑнман. Ҫапах приговор ӑна хирӗҫле янӑранӑ. Ӑна тӗрмен хупмасӑр 1 ҫул та 6 уйӑхлӑха айӑпланӑ.
Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене хӗрсех акаҫҫӗ.
Паянхи куна илсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 51,4 пин гектар акнӑ. Ку вӑл мӗнпур лаптӑкӑн 24 проценчӗ пулать. Кӑҫал ҫур каярах юлса килчӗ те, ӗҫҫи юлсарах пыни сисӗнет. Пӗлтӗр, сӑмахран, ҫак кун тӗлне 81,1 пин гектар акма ӗлкӗрнӗ.
Вӑрнар тата Шупашкар районӗсенче вӑрӑлӑх кукуруза 495 гектар акса хӑварнӑ.
Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви талӑксерен вӑтамран миҫе гектар ҫӗннине те сӑнаса пырать. Ҫак цифра 13,7 пин гектарпа танлашнӑ. Патӑрьел районӗнче планпа палӑртнин 39,5 процентне акнӑ, Комсомольски районӗнче — 36,3 процентне, Ҫӗмӗрле районӗнче — 44,3 процентне, Елчӗк районӗнче — 38,6 процентне.
Чӑваш кӗнеке издательствинче этнопедагогикӑна никӗсленӗ паллӑ педагогӑн Геннадий Волковӑн «Кил илемӗ» кӗнеки кун ҫути курнӑ. Ӑна иккӗмӗш хут ӗнтӗ пичетлеҫҫӗ. Кӗнекене Чӑваш кӗнеке издательствинче калӑпласа кӑларнӑ.
«Кил илемне» пысӑках маи калавсемпе юмахсем кӗнӗ. Вӗсем урлӑ автор тӑван халӑхӑмӑрӑн ӑс-хакӑлне, ӑрусен ҫыхӑнӑвне, ҫемье хакне кӑтартаҫҫӗ. Пӗчӗккисене вӑл аслисене, ашшӗ-амӑшне, Тӑван ҫӗршыва хисеплеме вӗрентет. Кӗнекене кӗнӗ хайлавсенче асра юлакан сюжетсем, ваттисем сӑмахӗсем, ӑнланмалла чӗлхе тесе пӗлтереҫҫӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче.
Кӗнеке тиражӗ — 1000 экземпляр.
Геннадий Никандрович Волков Волков — педагогика ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ, профессор (1968), СССР тата Раҫҫей шайӗнчи академик; ҫыравҫӑ. 1927 ҫулхи юпан 31-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Аслӑ Елчӗкре ҫуралнӑ. 2010 ҫулхи раштавӑн 27-мӗшӗнче ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, каҫхи 6 сехет тӗлӗнче Елчӗк районӗнчи пӗр ялта 43 ҫулти арҫынна вӗлле хурчӗ сӑхнӑ. Аллерги пулнӑран вӑл аптӑраса ӳкнӗ. Ҫакна кура ҫывӑх ҫыннисем васкавлӑ медицина пулӑшӑвне чӗннӗ. Кун пирки «Про Город» (чӑв. «Хула пирки») кӑларӑм пӗлтерет.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, арҫынна ҫалса хӑварма май килмен — тухтӑрсем ҫитиччен вӑл сывлама чарӑннӑ.
Специалистсем аллергипе нушаланакансен хӑйсемпе пӗрле ятарлӑ аптека тата аллергипе чирлӗ ҫыннӑн паспортне илсе ҫӳремеллине тепӗр хутчен аса илтереҫҫӗ. Пыл хуртне е сӑпсана асӑрхасан ал-урапа сулкалашма-тапкалашма, чупма-тарма юраманни пирки асӑрхаттараҫҫӗ. Лапкӑ тӑрсан е ларсан хурт-хӑмӑр хӑех ҫынран хӑпӗ.
Роспотребнадзор республикӑри шкулсемпе ача пахчисенче мӗнле апат ҫитернине тӗрӗсленӗ. Кун хыҫҫӑн республикӑри виҫӗ учреждение вӑхӑтлӑха хупнӑ.
Сӑмах май, 2017-2018 ҫулсенче тӗрӗслев вӑхӑтӗнче ачасене вӗри апат ҫитернӗ чухне йӗркене пӑснӑшӑн пӗтӗмпе 1,1 миллион ытла тенкӗлӗх штрафланӑ. Кӑҫал 108 ача пахчипе 54 шкула тӗрӗслев ҫитнӗ. Пӗтӗмпе 250 протокол ҫырнӑ. Вӗсенчен 90-шӗ – апатлану йӗркеленӗ чухне саккуна пӑснӑшӑн.
Тӗрӗслев хыҫҫӑн Елчӗк районӗнчи Кушкӑ шкулне, Патӑрьел районӗнчи Тӗреньелти шкул-ача пахчине, Етӗрне районӗнчи Советски шкулне вӑхӑтлӑха хупнӑ.
Йӗркене пӑснӑ тӗслӗхсенчен 23 проценчӗ производство хатӗр-хӗтӗрӗ мӗнле ӗҫленипе ҫыхӑннӑ. Иккӗмӗш вырӑнта – меню хатӗрленӗ чухне йӗркене пӑсни.
Раҫҫейӗн тӗп прокурорӗ Юрий Чайка юстицин аслӑ канашҫине Дмитрий Теллина Ҫӗрпӳ районӗн прокурорне лартнӑ.
Чӑваш Енӗн прокуратури хыпарланӑ тӑрӑх, Дмитрий Теллин 38 ҫулта кӑна, вӑл Елчӗк районӗнчи Аслӑ Пала Тимеш ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн юридици факультетӗнче вӗреннӗ. 2002 ҫулта Дмитрий Теллин Шупашкарти Ленин районӗн прокуратурин следовательне вырнаҫнӑ. 2003 ҫултанпа тӗрлӗ должноҫра ӗҫленӗ: Ленин район прокуратурин аслӑ следователӗ, республика прокуратурин преступленисене уҫса паракан пайӗн уйрӑмах яваплӑ ӗҫсене пурнӑҫлакан следователӗ, Раҫҫей прокуратурин Чӑваш Енри следстви комитечӗн уйрӑмах яваплӑ ӗҫсене пурнӑҫлакан следователӗ, Чӑваш Ен прокуратурин уголовлӑ-процессуаллӑ тата оперативлӑ шырав ӗҫӗ-хӗлне пӑхса тӑракан пайӑн пуҫлӑхӗ пулнӑ.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Чӑваш Енре «Иван Яковлевич Яковлев – патриарх чувашской культуры» (чӑв. Иван Яковлев — чӑваш культурин патриархӗ ) темӑпа вулавӑш диктанчӗ иртнӗ. Диктант ҫырма республикӑри 170 лапамра — вулавӑшсенче тата вӗренӳ учрежденийӗсенче — май туса панӑ.
Акцие хутшӑнакансен Иван Яковлев пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе ҫыхӑннӑ 20 ыйтӑва хуравлама тивнӗ. Тӗрӗс хуравшӑн 5 балл лартӗҫ.
Вулавӑш диктантне мӗнпур район хутшӑннӑ. Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче уйрӑмах хастаррисем Хӗрлӗ Чутай, Елчӗк, Тӑвай, Канаш, Комсомольски тата Элӗк районӗсем пулнине пӗлтереҫҫӗ. Хӑйсен пӗлевне студентсем, таврапӗлӳҫӗсем, культура ӗҫченӗсем, вулавӑш ӗҫченӗсемпе вулавӑша ҫӳрекенсем тӗрӗсленӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсен ячӗсем ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗ хыҫҫӑн паллӑ пулӗҫ.
Тӗменре пурӑнакан чӑваш Алексей Павлов хӑйӗн тимӗр урапи ҫине чӑвашла ҫырса хунӑ. Ҫак кунсенче вӑл Шупашкара килнӗ. Машинӑн хыҫалти чӳречи ҫинче кашни «Чӑваш халӑх йӑли-йӗркине хисеплесе упрасси, ҫӗнетсе аталантарасси пирӗнтен кашнинчен килет» тенине вулама пултарать.
Павлов Алексей Викторович Тӗменте тата Тӗмен облаҫӗнче пурӑнакан чӑвашсене пулӑшакан ыркӑмӑллӑх фончӗн директорӗ. Вӑлах тӗрлӗ электротехника тата ҫутӑ хатӗрӗсемпе тивӗҫтерекен «Неосвет» предприяти ертӳҫи те. Алексей Викторович пулӑшнипе Тӗменре нумай-нумай культура мероприятисем иртеҫҫӗ.
43 ҫулхи Тӗмен чӑвашӗн ашшӗ-амӑшӗ — Чӑвашран. Ашшӗ Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тухтамӑш ялӗнчен, амӑшӗ — Елчӗк районӗнчи Шуршуран. Арӑмӗ те унӑн чӑваш — Шӑмӑршӑ районӗнчи Карапай Шӑмӑршӑран. Сӑмах май, чӑвашла текста шӑп та лӑп арӑмӗ хатӗрленӗ. Алексей Викторовичӑн хӗрӗ Шупашкарти культура институтӗнче пӗлӳ пухать, ывӑлӗ хӗсметре, Хабаровск енӗнче.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарти патшалӑх художество музейӗнче чӑваш художникӗ Петр Петров ҫуралнӑ кун, унӑн пултарулӑхӗпе паллаштаракан лекци-калаҫу иртнӗ. Сӑрӑ ӑстине Атнер Хузангай филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ метафизик тесе хаклать. Пухӑннисем умӗнче шӑпах вӑл сӑмах илнӗ те.
Петр Петров Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхаль ялӗнче ҫуралнӑ. Ачалӑхӗ Казахстанра иртнӗ. Пӗр вӑхӑтра Дагестанра, Эстонире, Тыва Республикинче ӗҫлесе пурӑннӑ. Интервьюсенчен пӗринче вӑл пӗлтернӗ тӑрӑх, Елчӗк районӗнче ҫуралнӑ ашшӗ-амӑшӗ ҫерем ватма тухса кайнӑ. Ашшӗ геологи тӗпчевӗнче инженер пулнӑ, амӑшӗ ача пахчинче — воспитатель.
Петр Петров хӑйне чӑваш художникӗнчен ытла Шупашкар е Елчӗк художникӗ теме кӑмӑллани паллӑ. Унӑн портретсемпе натюрмортсем ҫукпа пӗрех. Ытларах ӗҫӗ — пейзаж.
+1.8 °C